Innovatieve Projectontwikkeling sinds 1961

Met onze oprichting in 1961 behoort Macobouw, de Maatschappij voor Coördinatie en Ontwikkeling van Bouwprojecten, tot één van de eerste projectontwikkelaars binnen Nederland.

Wat is een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA)? – Uitleg, procedures en tips voor een succesvolle aanvraag

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is het aanvragen van een vergunning bij planologisch strijdige activiteiten ingrijpend veranderd. Een veelgebruikt – en vaak noodzakelijk – instrument binnen dit nieuwe stelsel is de buitenplanse omgevingsplanactiviteit, ofwel: BOPA.

In deze blog leggen we uit wat een BOPA precies is, wanneer u ermee te maken krijgt, wat de belangrijkste juridische en procedurele kenmerken zijn, hoe het zich verhoudt tot het oude stelsel onder de Wabo, en wat u nodig heeft voor een kansrijke aanvraag.

Wat is een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA)?

Een BOPA is een activiteit die niet past binnen de regels van het geldende omgevingsplan, maar waarvoor de gemeente – na bestuurlijke en inhoudelijke afweging – toch medewerking kan verlenen. Denk aan een functiewijziging, extra bouwlaag, transformatie van een bestaand gebouw of toevoeging van woningen op een perceel waar dit planologisch niet is toegestaan.

Het college van B&W beoordeelt of het initiatief – ondanks strijdigheid met het plan – past binnen het gemeentelijk beleid en de regels uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Bij een positief besluit wordt een omgevingsvergunning verleend voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit.

Vergelijking: BOPA onder de Omgevingswet vs. afwijkingsprocedures onder de Wabo

Onder de oude Wabo kenden we drie vormen van planologische afwijking:

  1. Binnenplanse afwijking – via regels opgenomen in het bestemmingsplan (zoals wijzigingsbevoegdheden);
  2. Kruimelgevallenregeling – snelle afwijking op basis van Bijlage II Bor, o.a. voor functiewijzigingen, woningindeling, etc.;
  3. Buitenplanse afwijking met ruimtelijke onderbouwing – via artikel 2.12 lid 1 sub a onder 3, voor grotere of complexere projecten.

Onder de Omgevingswet zijn deze vormen samengebracht in een uniform systeem, met onderscheid tussen:

  • Activiteiten binnen het omgevingsplan (al dan niet vergunningplichtig);
  • Binnenplanse omgevingsplanactiviteiten (met toepassing van afwijkingsregels in het plan);
  • Buitenplanse omgevingsplanactiviteiten (BOPA) – voor alle overige gevallen waarin planafwijking nodig is.

De BOPA vervangt dus zowel de kruimelgevallenregeling als de buitenplanse afwijking onder de Wabo. Daarmee is er meer bestuurlijke afwegingsruimte, maar ook meer inhoudelijke motiveringsplicht en betrokkenheid van de gemeenteraad.

Wanneer is een BOPA nodig?

U heeft een BOPA nodig wanneer:

  • Uw initiatief niet past binnen het omgevingsplan én
  • Er géén afwijkingsmogelijkheid in het plan is opgenomen (dus geen wijzigings- of binnenplanse afwijkingsregel) én
  • Het plan niet vergunningsvrij is op grond van het Bbl of het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)

Voorbeelden:

  • Het bouwen van een extra woning op een erf zonder woonbestemming
  • Transformatie van een loods naar werkateliers of zorgwoningen
  • Het uitbreiden van een recreatief verblijf naar permanent gebruik
  • Het wijzigen van de functie van een kerk of school naar horeca of wonen

Welke procedure geldt voor een BOPA-aanvraag?

1. Reguliere procedure (beslistermijn: 8 weken + max. 6 weken verlenging)

Toepasbaar bij relatief eenvoudige aanvragen zonder grote milieugevolgen of conflicten met nationale belangen. Denk aan kleinschalige functiewijzigingen of beperkte bouwvolumes.

2. Uitgebreide procedure (beslistermijn: max. 6 maanden)

Verplicht bij:

  • M.E.R.-(beoordelings)plichtige activiteiten
  • Activiteiten met significante milieugevolgen
  • Projecten met impact op Natura 2000-gebieden
  • Grootschalige ingrepen in de fysieke leefomgeving

De gemeente bepaalt welke procedure van toepassing is. Twijfelt u? Vraag dan tijdig een vooroverleg aan.

Nieuw: adviesrecht van de gemeenteraad bij BOPA-aanvragen

Een belangrijk verschil met het Wabo-stelsel is het adviesrecht van de gemeenteraad, óók bij reguliere BOPA-procedures.

Veel gemeenten hebben in hun omgevingsplan, beleidsregels of mandaatbesluiten opgenomen dat het college de gemeenteraad moet informeren of om advies moet vragen bij:

  • BOPA’s met beleidsimpact;
  • BOPA’s die precedentwerking hebben;
  • Of projecten met maatschappelijke gevoeligheid.

Hoewel het formeel een niet-bindend advies is, wordt de stem van de raad vaak politiek zwaar gewogen. Dit maakt bestuurlijke afstemming, participatie en beleidsmatige onderbouwing des te belangrijker – zeker als u snelheid wilt behouden in het proces.

Welke stukken zijn meestal vereist voor een BOPA-aanvraag?

Voor een succesvolle aanvraag moet u doorgaans de volgende documenten aanleveren via het DSO:

  • Ruimtelijke onderbouwing – inclusief beleidsanalyse en juridische motivering
  • Tekening en situatietekst – zoals een verkavelingsplan, gevelaanzichten, plattegronden
  • Participatieverslag – toelichting op gesprekken met omwonenden en belanghebbenden
  • Milieutechnische onderbouwingen – akoestiek, stikstof (AERIUS), geur, bodem, luchtkwaliteit
  • Verantwoording Bkl – beoordeling op de doelstellingen voor de fysieke leefomgeving

Zorg dat deze stukken inhoudelijk kloppen en goed op elkaar zijn afgestemd. Onvolledige of tegenstrijdige indiening leidt vaak tot vertraging of afwijzing.

Onze dienstverlening: van initiatief tot vergunningverlening

Bij Macobouw begeleiden wij buitenplanse omgevingsplanactiviteiten met inhoudelijke diepgang, juridische precisie en bestuurlijke realiteitszin. Wij verzorgen:

  • Strategisch vooroverleg met gemeente en omgeving
  • Opstellen ruimtelijke onderbouwing en beleidsanalyse
  • Milieutoetsen en participatieverantwoording
  • Volledige indiening via het DSO
  • Afstemming met stedenbouw, juristen en beleid

Wij werken voor ontwikkelaars, vastgoedeigenaren, gemeenten en particuliere initiatiefnemers die zekerheid willen in het vergunningsproces – met zo min mogelijk vertraging of verrassingen.

Ondersteuning nodig bij uw BOPA-traject? Wij helpen u verder.

Wilt u weten of uw initiatief een buitenplanse omgevingsplanactiviteit vereist? Twijfelt u over de haalbaarheid of zoekt u professionele ondersteuning bij het opstellen van een ruimtelijke onderbouwing of DSO-aanvraag?

👉 Bekijk onze dienstverlening op het gebied van vergunningen, ruimtelijke onderbouwingen en planprocedures
Of neem direct contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek.

Samen zorgen we ervoor dat uw plan de toets der kritiek doorstaat – juridisch, beleidsmatig én bestuurlijk.

Heading 1

Heading 2

Heading 3

Heading 4

Heading 5
Heading 6

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur.

Block quote

Ordered list

  1. Item 1
  2. Item 2
  3. Item 3

Unordered list

  • Item A
  • Item B
  • Item C

Text link

Bold text

Emphasis

Superscript

Subscript

Samenwerken? Laten we in gesprek gaan!

Bent u benieuwd naar de mogelijkheden voor uw project? Of het nu gaat om verkoop, (her)ontwikkeling of een strategisch advies, wij denken graag met u mee. Neem vrijblijvend contact met ons op en ontdek hoe we samen waarde kunnen creëren.

Neem contact op